Slobbeland, Slobbeland: het mooiste land! (Deel 2)

Mede door het visionaire werk van de commissie Volendams Belang kunnen we op een positieve manier geschiedenis schrijven over het recreatieve leven op het Slobbeland, waarin de Volendamse lezers zich vanaf hun vroegste jeugd kunnen herkennen.

In het artikel op de site "Slobbeland: het mooiste land! (Deel 1)"  is de geschiedenis van het Slobbeland beschreven, vanaf de Zuiderzeetijd tot en met de teloorgang van het buitendijkse paradijs in de jaren ’50. De werkverschaffing en de toenemende industrialisatie na de Tweede Wereldoorlog maakten het Slobbeland tot een onaantrekkelijk gebied voor recreërende jongeren. Beleidsmakers en ondernemers beschouwden het Slobbeland indertijd als potentieel industriegebied met bijbehorende vuilstortplaats. De commissie Volendams Belang, bestaande uit enkele Volendamse idealisten, zagen kans om tevens een recreatieve bestemming voor het gebied af te dwingen. Mede door het visionaire werk van deze commissie kunnen we op een positieve manier geschiedenis schrijven over het recreatieve leven op het Slobbeland, waarin de Volendamse lezers zich vanaf hun vroegste jeugd kunnen herkennen.

De eerste badmeesters

Klaas Schokker (1925-1992) werd als eerste badmeester aangesteld en werd opgevolgd door Piet Sier ‘van de Robbert’ (1905-1963). Piet was geknipt voor deze baan; hij nam zijn taken als badmeester serieus en was prettig in de omgang met de honderden kinderen en hun ouders, die zich op het recreatieterrein vermaakten. De zomers op het Slobbeland bestonden uit activiteitenzoals het duiken van het beruchte drijvende houten platvorm, roeien in een kano of op een vlot, voet- en volleyballen, hengelen in de ‘Nieuwe Haven’ en zonnebaden. Piet Sier was onder andere betrokken bij de ‘drinkglazenactie’: een  inzamelingsactie waarbij drinkglazen met een afbeelding van voetballer Dick Tol werden verkocht. De opbrengsten kwamen ten goede aan de restauratie van het kniehoge zwembadje met ongezuiverd IJsselmeerwater. De geliefde badmeester Piet Sier kwam op zondag 22 april 1963 onverwacht te overlijden. Tijdens het 25- jarig bruiloftsfeest van Kees Pink in de AMVO werd hij plotseling onwel en overleed te midden van de even daarvoor nog feestende gasten. Ondanks het feit dat Piet hartpatiënt was, heeft hij Slobbeland jarenlang weten te beheren met bescheiden middelen. De oudere lezers die Piet als badmeester hebben gekend, zullen hier wellicht nog dankbare herinneren aan koesteren.

In 1964 werd Kees Tol (Knoest) de nieuwe badmeester, in 1965 tijdelijk opgevolgd door de gepensioneerde Klaas Jonk (van de Sjef ), die daarna vervangen werd door de legendarische Dirk Kwakman (Bol), overleden op 69-jarige leeftijd in 1969. Dirk Bol zat bij de toegangspoort als eerste aanspreekpunt c.q. controleur, zittend aan een oude lessenaar en verrichtte zijn werkzaamheden op het zwembadterrein op karakteristieke wijze. Hij werd door de kinderen ‘de bap’ genoemd.

Links Jan Keijzer en rechts op de foto Dirk Kwakman (bol), ook wel ‘de Bap’ genoemd.

Strijd, initiatieven en bouw sportaccomodaties in Volendam begon in 1960 na oprichting Volendammer Jongeren Beweging (VJB)

Na het overlijden van badmeester Piet Sier vond op het Slobbeland een andere ontwikkeling plaats. Initiatieven kwamen vanuit de in 1961 opgerichte VJB waarin een aantal jonge initiatiefnemers zaten zoals Wim Kwakman (Mop), Wim Keizer, Klaas Kwakman, Henk Tol, Jaap Schilder, Dick Maurer, Piet Koning, Jan Tol (Bliek) en Jan Tuijp (Okke) die actief inzetten voor de bouw van een verantwoorde zwembadaccomodatie met speeltuin zodat de Volendammer kinderen op jonge leeftijd konden leren zwemmen.

Slobbeland werd multifunctioneel door Schoolvoetbaltoernooien

In 1960 werd het schoolvoetbal vanuit ‘de Meer’ - door de realisering van het Boelenspark - naar het Slobbeland verplaatst. De organisatie was in handen van Jan Guijt (Cottaar) en Wim Keizer. Jan Guijt haakte in 1962 af toen hij in militaire dienst ging. Wim hield de organisatie van de onvergetelijke schoolvoetbaltoernooien - in samenwerking met vele andere vrijwilligers - 30 jaar in stand. De wedstrijden op het Slobbeland werden op het scherp van de snede uitgevochten; aan spanning ontbrak het nooit. Bij de finales stonden soms honderden belangstellenden (naar verluid 600 toeschouwers tijdens de finale in ’63, volgens de NIVO-editie van 5 juli, 1963). Protesten werden afgehandeld door de ‘protestcommissie’ onder leiding van ‘de Kloon’ (uitbater van cafetaria Jup Kras). Verliezende partijen konden na afloop hun wrok en woede op de stoïcijnse Kloon richten, die na minutenlange scheldkanonades doodgemoedereerd de winnende partij in het gelijk stelde. Het douchen vond na afloop plaats in de Gouwzee, ook als het geen zwemweer was. Soms werden wedstrijden afgelast omdat de drainage van het Slobbeland niet functioneerde. De afwatering van de drainage hangt namelijk af van de windrichting en bij oostenwind werkte het drainagesysteem niet meer. Voormalig organisator Wim Keizer: “Het gebeurde dat het Slobbeland-voetbalveld door regen en de windrichting veranderde in doorwaadbaar gebied, waar stekelbaarzen zwommen!”.

Schoolvoetbal op Slobbeland. De derby Sint Nicolaasschool – 6de Lidwina in 1965.

Een schoolvoetbalteam poserend voorafgaand aan de wedstrijd.

Uitbreiding van de commissie Volendams Belang: het Volendammer Jongeren Bestuur

Na de realisering van de eerste zwemgelegenheid op het Slobbeland, werd het zwembadbestuur opgericht als een afdeling van de stichting ‘Volendams Belang’. Het bestuur bestond bij aanvang uit Hein Kwakman (de bakker), Jan Tol Bliek (1939 - 1995). Later, na het wegvallen van Piet Sier, sloten meester Jan van Loon (1930-1987) en Wim Keizer zich aan.

Kort daarop vond de oprichting van de Volendammer Jongeren Beweging (VJB) plaats. Initiatieven vanuit de in 1961 opgerichte VJB waren in eerste instantie gericht op de aanleg van een verantwoord instuctiebad en een speeltuin op het Slobbeland. Later werd de focus verlegd naar de realisatie van een sporthal en een overdekt zwembad ten behoeve van de zwemlessen. De VJB bestond uit jonge initiatiefnemers met o.a. Wim Kwakman (Mop), Wim Keizer, Klaas Kwakman, Henk Tol, Jaap Schilder (Terlouw), Dick Maurer, Piet Koning, Jan Tol (Bliek) en Jan Tuijp (Okke). De bedrijfsvoering was na de dood van Piet Sier in handen van meester van Loon en Wim Keizer met de bestuursleden Jan Tol Bliek en Hein de Bakker ( 1897 – 1973). Hein was tot 1973 de penningmeester die met zwembadbode Jan Keijzer (van de Likkere) de verspreiding van duizenden zwembadpenningen regelde. Vanuit de gemeente en werkvoorzieningsschap waren Van ’t Hoff en Jan Kes (Boeré) actief als groenbeheerder en kaartjesverkoper. Na het overlijden van Hein Kwakman werd Jan Tol (Bliek) penningmeester. Tot ergernis van de VJB en de beheerders van Recreatiecentrum Slobbeland werd het ooit zo paradijselijke buitendijkse landschap gebruikt als vuilstortplaats.

De totstandkoming van het instructiebad (1963-1965)

Reeds in 1961 ageerde Wim Kwakman (de Mop) tegen de erbarmelijke situatie op en rondom het recreatieterrein van het Slobbeland. De begrenzingssloot, die in eerste instantie dienst moest doen als waterreservoir van de brandweer, werd min of meer gedempt door massaal gestort huisvuil, visafval, bouwafval en wat dies meer zij. De begrenzing aan de overzijde van het recreatiepark betrof een vuilnisbelt. Het was de VJB menens en de burgers werden opgeroepen om het recreatiepark te steunen middels collectes.

In 1962 volgde de huis-aan-huis drinkglazenactie. Mede door deze collecte kreeg het ‘comité kinderbad’ uiteindelijk het benodigde budget bij elkaar voor de realisatie van een tweede kinderbad. Het intensieve vrijwilligerswerk o.l.v. de VJB, tijdens de maandenlange strenge winter van 1962-1963, werd beloond met welkome inkomsten ten bate van een gezuiverd instructiebad, plus ijzeren speelattributen op het recreatieterrein van Slobbeland.

De VJB- en zwembadbestuurders ondernamen na de winter van 1963 initiatieven om voornoemde plannen zo spoedig mogelijk te realiseren. Zo werd een bezoek gebracht aan een zwembad in Andijk en werden gesprekken gevoerd met RESPO: een leverancier van een instructiebaden. Alle pogingen om de beschikbare opbrengsten dankzij de VJB-activiteiten een instructiebadbestemming te geven strandden doordat het toenmalige College van B&W onder leiding van burgemeester Boelens, in eerste instantie, geen toestemming verleende. Uiteindelijk nam de gemeente het initiatief van de VJB over en na twee jaar werd het zwembad gerealiseerd door een plaatselijk aannemingsbedrijf.

Het instructiebad werd in 1965 dankbaar in gebruik genomen. Echter, de kosten en het onderhoud bleken een veelvoud van de nietgemeentelijke exploitatiebegroting, voortvloeiend uit de VJB-activiteiten. Een werkgroep met o.a. Piet Schilder (Kos), Jaap Kras, Ab Veerman (Bommie), Thames Molenaar, Jan Tuijp (Okke) en Thoom Schilder (Kos) belastte zich met het realiseren van speeltuinattributen van ijzer. Veel toestellen werden samengesteld uit een partij afgekeurde gaspijpen, die Evert Smit kreeg aangeboden. De Volendamse werknemers van de staalgigant Stork kochten daarop de stalen pijpen in tegen een gunstige prijs. De stalen pijpen werden omgevormd tot schommels, een familieschommel, een loopton, draaimolens, turnrekken en een spectaculaire glijbaan, uitmondend in het IJsselmeer. Hein Tol is de klusjesmannen hierbij zeer ter wille geweest doorkeer op keer zijn werkplaats ter beschikking te stellen. Staalbedrijf Siem Steur heeft zijn steentje bijgedragen door de grote glijbaan te ‘scoperen’ (beschermen tegen oxidatie). De kosten van de materialen werden gedekt met de opbrengsten van de Persil-emmertjesactie. De belangstelling voor het nieuwe instructiebad was ongekend groot, nadat het in 1965 werd geopend.

Bij stevige oostenwind liep het Slobbeland regelmatig onder water, door de afwezigheid van de houtribdijk en een adequaat drainagesysteem.

De belangstelling voor het nieuwe instructiebad was ongekend groot, nadat het in 1965 werd geopend.

Met vereende krachten

Het zwembadbestuur kreeg vanaf de jaren‘60 fanatieke medewerking van jongeren en het Volendammer bedrijfsleven. Zij vormden het fundament van de vele activiteiten, uiteindelijk resulterend in een hygiënisch verantwoord zwem- en recreatiecentrum. Het slopen van de vermaledijde ‘scheiding der seksen’ was een eerste daad van de recreatieve omwenteling. Tevens werden halverwege de jaren ’60 voorbereidingen getroffen met het heien en vervolgens het bouwen van stenen douche- en verkleedhokjes op de inmiddels opgehoogde grond op het Slobbeland. Deze aanvankelijk torenhoge hoop gemeentegrond is op een vroege zaterdagmorgen, door een groep van zo’ n 40 jongeren - met door Hein Schilder beschikbaar gestelde kruiwagens - verplaatst naar het bouwterrein. Maandagochtend ontdekte gemeenteopzichter van Oostveen dat de grond van de gemeente als sneeuw voor de zon verdwenen was. Toen de gemeenteopzichter verhaal ging halen bij Wim Keizer en stelde dat de grond op vrijdag nog aanwezig was, antwoordde de Slobbelandbestuurder: “Dat klopt, de grond is nog steeds aanwezig maar is verplaatst als ondergrond voor de nieuwe douche- en verkleedhokjes!” De gemeenteopzichter stelde geen verdere vragen en antwoordde: “Zo dan weet ik genoeg. Het heeft in ieder geval een goede bestemming!” Hij fietste lachend weg,niet wetende dat er nog geen bouwvergunning was aangevraagd.

Een aantal vrijwilligers met badmeester Wim Keizer (2de rij boven links) van het Slobbeland poseren op de nieuw gerealiseerde glijbaan, waar dankbaar gebruik van werd gemaakt.

Bouwwerkzaamheden

Na het ophogen van het bouwterrein voor de bouw van de douche- en verkleedhokjes, werd direct begonnen met het in de grond slaan van zo’n 40 palen, geschonken door plaatselijke bouwbedrijven. Vele afgekeurde palen van Hein Schilder (Madoet) vonden hierbij nuttige grond. De palen werden met een handheistelling o.l.v. Jan Koning (Trudo), Jan Veerman (Bun), Dick Steur (Koen), Kees Kroon (Aris) en Crelis Veerman (Blubber) tijdens noodweer de grond ingeslagen. Het vlechtwerk werd verzorgd door een werkgroep met o.a. Jaap de Wit en Kees Kroon. Na het vlechtwerk werden de bekistingen volgestort met beton. Tientallen jongeren liepen met kruiwagens heen en weer om het beton vanaf de betonwagen op de Slobbelandweg naar de bouwplaats te transporteren. De speziekuipen werden telkens gevuld door meester Jan van Loon en Wim Keizer met één zak cement en 42 scheppen zand. Metselen konden zij niet.   

De metselaars van de nieuwe douche- en kleedcabines: Jan Veerman (van ‘t Gat) en Evert de Wit.

De betonnen vloer is gelegd waarop in een later stadium de kleedcabines werden gebouwd. Op de voorgrond is de voormalige koek-en  zopietent te zien.

Situatie Zwembad Slobbeland in 1968

Op de luchtfoto uit 1968 is het instructiebad met het nieuwe douche- en kleedgebouw te zien.

Situatie Zwembad Slobbeland in 1968.

Van l.n.r.: Camping Jaap Jonk, de bijna dichtgeslibde Nieuwe Haven, het instructiebad met gezuiverd water, de door vrijwilligers gebouwde nieuwe douche- en verkleedcabines, de glijbaan naar de zee gemaakt door werkgroep o.l.v. Piet Schilder (Kos) en betaald van de opbrengst van persilkaarten en de controle- en snoepverkoop tent. Het nog niet tot het recreatiepark behorend deel dat later werd opgehoogd met de grond van de Edammer vuilnisbelt en tot slot de fundamenten van het eerste Volendams Museum en café van Nicolaas Kroeze.

Het stellen van het timmerwerk geschiedde heel secuur door meester Jan van Loon.

De groep metselaars en voegers - o.a. Henk Buijs, Jan Veerman (later van ’t Gat), Cor en Bout Kemper, Klaas Veerman (Bun), Hans en Bruin Tuijp (Kittte), Jan Tol (Stijn), Gerrit Veerman (Pen) en nog vele andere bouwvakkers- realiseerden naast de douche- en verkleedcabines tevens een opbergruimte en verkoopgelegenheid voor snoep en frisdrank.

De inzet van grond- en bouwbedrijf Tuijp & Mastenbroek en haar werknemers was onmisbaar voor de uitbreiding en instandhouding van het recreatiecentrum Slobbeland. Vele grond- en vervoerklussen werden met de shovel aangepakt door Jan Veerman (poppekast). Thoom Veerman en Frans Heesters waren, naast de andere werknemers, dikwijls paraat bij het straatwerk.

Een drukte van belang tijdens een zomerse dag rond 1970. Het professioneel ogende recreatiepark Slobbeland is inmiddels een begrip voor de recreërende Volendammers.

Het Slobbelandfeest in het Sint Jozefgebouw, gesponsord door de gehele horeca, was onvergetelijk en werd bijgestaan door een uitstekend voorbereid Slobbelandkoor o.l.v. pastoor Takkenbosch, die veel weg heeft van Wim Keizer.

Dankbaarheid aan vrijwilligers

Maandenlang waren de vrijwilligers soms dagelijks, maar vooral op zaterdagen, belangeloos aan het werk om van het provisorische recreatieterrein een ideaal recreatiecentrum te maken. Naast het vele vrijwilligerswerk was de totstandkoming van het recreatiecentrum afhankelijk van sponsoring en schenkingen uit het bedrijfsleven. Op zaterdagen was het na afloop ‘2 halen’ in de Joppekop. Voor eigen rekening weliswaar.

Na het klaren van de klus werden de talrijke vrijwilligers en gulle gevers beloond met een groot feest, georganiseerd in het Sint Jozefgebouw. Wim Keizer, alias ‘pastoor Takkenbosch van het Slobbeland’ sprak namens de gemeenschap zijn dank uit richting de aanwezige vrijwilligers en sponsors. Dit dankwoord was uiteraard over de vele voorvallen, welke tijdens de werkzaamheden hadden plaatsgevonden. Er werd een ludiek optreden verzorgd door het ‘blote buiken’ slobbelandkoor, maar de hoofdacts bestonden uit de E.V.O.-band en de Beat Boys. De vele geserveerde consumpties en hapjes - evenals het muzikale vertier - werden geschonken door de Volendamse horeca. gelardeerd met sappige anekdotes.

Moderne accommodaties vanaf de jaren ’80

In verband met de nieuwe wetgeving rondom hygiëne en verplichte voorzieningen in zwembadaccommodaties, moesten de in de jaren ’60 gebouwde voorzieningen halverwege de jaren ’80 worden vervangen. De bestuursleden van de stichting Slobbeland leenden 250.000 gulden van de bank om een multifunctioneel gebouw te kunnen realiseren, welke voldeed aan de wet- en regelgeving. De bestuursleden stonden persoonlijk garant bij de bank om de lening af te kunnen sluiten. Het nieuwe gebouw werd voorzien van kleed- en doucheruimtes, toiletten, opslagruimtes en een verkooppunt. In 1986 kwam het gebouw gereed, fundering van het nieuw te bouwen multifunctionele gebouw, inclusief verkooppunt. Aanleg van het nieuwe pierenbadje. Op de achtergrond is het nieuwe Slobbelandgebouw bijna gereed.

Wet- en regelgeving

Naast het multifunctionele gebouw werden door de jaren heen ook de andere voorzieningen vervangen als gevolg van de steeds striktere wet- en regelgeving en de veranderende interesses van de recreanten. Begin jaren ’90 heeft de gemeente fors geïnvesteerd om de zwembassins te laten aanpassen aan de moderne veiligheidseisen. Er werd tevens een torenhoge wildwater glijbaan geplaatst. De welbekende drijvende platforms en het ijzeren olifantje met glijbaan hebben - mede door de strengere eisen - na bijna veertig jaar dienst het veld moeten ruimen.

Yvonne Keizer, jongste zus van badmeester Wim Keizer poseert in de winter op de beun voor het olifantje. Het karakteristieke olifantje met glijbaan heeft, net als de drijvende platforms, het veld moeten ruimen. 

Het huidige Slobbeland

Heden ten dage is Slobbeland nog immer van grote betekenis voor de gemiddelde Volendammer. Het recreatiecentrum boogt nog steeds op de talrijke vrijwilligers en sponsors en biedt in de zomermaanden, naast het gebruikelijke recreatieve vertier, plaats aan het Slobbelandkamp. Tijdens de kermis doet het dienst als festivalterrein met een unieke sfeer

De laatste twee decennia is de toeristische waarde ontdekt van het buitendijkse landschap. Het Marinapark, Paviljoen Smit-Bokkum en de naastgelegen scheepswerf hebben het industriële karakter deels verdreven. Met de komst van een vakantiepark op de voormalige camping zullen de bedrijfsloodsen steeds meer uit beeld verdwijnen. Het ontbreekt de moderne Volendammers aan niets, maar toch blijft dat eenvoudige, doch paradijselijke stukje buitendijkse land met het unieke uitzicht trekken, wanneer de temperaturen vanaf het voorjaar beginnen te stijgen.

Met de frivole, doch diepzinnige kermisact, met een verdiend eerbetoon aan Wim Keizer, van ‘de gevulde stropdassen feat. Japie Ossevet’ heeft het Slobbeland zijn rechtmatige plaats popcultuur gekregen. 

Samen gesteld door Kees Bond en geredigeerd door Jaap Zwarthoed.